بیانیه‌ی نماینده‌ی هیئت داوران در خصوص دومین مسابقه (معمار جوان سال-1403)

هدف مسابقه
دومین دوره مسابقه «معمار جوان سال» با هدف شناسایی و حمایت از استعدادهای نوظهور در عرصه معماری، ویژه دانشجویان، فارغ‌التحصیلان و معماران جوان زیر ۳۵ سال برگزار شد. این رویداد بستری فراهم ساخت تا نگاه‌های تازه و ایده‌های خلاقانه فرصت بروز و رقابت در سطح حرفه‌ای را بیابند.

اهمیت موضوع مسابقه
موضوع امسال، «طراحی مجموعه سکونت و زندگی سالمندان در آینده با رویکرد معماری پایدار»، به یکی از مهم‌ترین و در عین حال بحرانی‌ترین مسائل پیش‌روی جامعه‌ی ایران می‌پردازد. بر اساس گزارش منتشرشده در خبرگزاری ایسنا، سرعت رشد جمعیت سالمندان در ایران پنج برابر نرخ رشد کل جمعیت کشور است، و تا سال ۱۴۳۰، بیش از ۳۰ درصد جمعیت ایران را سالمندان تشکیل خواهند داد. همچنین، پایگاه پژوهش‌های جمعیتی کشور (nipr.ac.ir) در تحلیلی هشدار داده است که ایران در حال ورود به مرحله‌ی «ابر سالمندی» است؛ وضعیتی که پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و زیستی گسترده‌ای به همراه خواهد داشت.
در چنین شرایطی، طراحی فضاهای زیست‌پذیر، ایمن، پایدار و متناسب با نیازهای نسل سالمند، نه‌تنها ضرورتی حرفه‌ای، بلکه مسئولیتی اجتماعی برای معماران به‌شمار می‌آید. این مسابقه کوشیده است تا با مطرح‌کردن چنین موضوعی، نگاه آینده‌نگر نسل جوان را به مسئله‌ای ملی و جهانی معطوف کند.

روند داوری
شرکت‌کنندگان طی دو ماه و نیم فرصت داشتند تا در کنار منتورها آثار خود را توسعه دهند. در مجموع، ۱۳۲ اثر به دبیرخانه ارسال شد. فرآیند ارزیابی در دو مرحله‌ی ابتدایی به صورت غیرحضوری در هفته دوم فروردین ماه انجام گرفت و پس از دو دور داوری، ۶۱ تیم به فهرست بلند راه یافتند. در مرحله نیم نهایی، طی داوری حضوری در تاریخ ۲۴ فروردین، ۱۰ اثر برتر به عنوان فینالیست انتخاب شدند.و امروز در مرحله نهایی شاهد دفاع فینالیست ها بودیم.

معیارهای داوری
هیأت داوران در ارزیابی آثار، مجموعه‌ای از معیارهای تخصصی، خلاقانه و زمینه‌محور را مدنظر قرار داد. این معیارها در راستای فهم عمیق‌تری از موضوع سالمندی، پاسخ‌های نوآورانه‌ی معماری، و پیوند معنادار پروژه با بستر فرهنگی و شهری تنظیم شده‌اند. مهم‌ترین محورهای داوری عبارت بودند از:
• انتخاب آگاهانه‌ی سایت پروژه با توجه به موقعیت جغرافیایی، دسترسی شهری و تناسب آن با نیازهای سالمندان؛
• ارتباط پویا با بستر شهری و اجتماعی، شامل پیوستگی با شبکه‌های فرهنگی، خدماتی و توجه به فضاهای خاکستری یا متروکه‌ی شهر به‌عنوان فرصت‌هایی برای بازآفرینی حافظه‌ی شهری؛
• طراحی فضاهایی برای تعامل و همزیستی که به افزایش مشارکت اجتماعی، احساس تعلق و انگیزه برای فعالیت‌های جمعی در میان سالمندان بینجامد؛
• ارائه‌ی رویکردهای خلاقانه و آینده‌نگر در پاسخ به مسئله‌ی سالمندی، با بهره‌گیری از فناوری‌های نو، امکانات تحقق‌پذیر و نگاهی باز به افق‌های نو و کمتر شناخته‌شده؛
• بیان معمارانه‌ی روشن و نظام‌مند در ارائه‌ی ایده‌ها، شامل سازماندهی فضایی، خوانایی سیرکولاسیون، و کیفیت بالای ارائه‌ی گرافیکی و انتقال مفهوم؛
• توجه به الگوهای تطبیق‌پذیر و انسان‌محور با رویکردی پایدار، متکی بر مصالح بومی، شرایط اقلیمی و قابلیت تعمیم به شرایط مشابه؛
• نگاه انتقادی به وضعیت موجود و بازخوانی تجربه‌های گذشته، به‌ویژه در طراحی خانه‌های خودبسنده، با هدف خلق فضاهایی باز، درهم‌تنیده با شهر و منطبق با فرهنگ معماری ایران؛
• درک عمیق از مفهوم سالمندی، شامل توجه به تجربه‌ی زیسته، مفهوم زمان و کیفیت زندگی در پیری، با بهره‌گیری از استعاره‌ها و لایه‌های معنایی در معماری.

سطح آثار دریافتی
با وجود آن‌که شرکت‌کنندگان در این رویداد را دانشجویان، فارغ‌التحصیلان تازه‌وارد و معماران جوان زیر ۳۵ سال تشکیل می‌دادند، سطح کیفی آثار دریافتی چشمگیر و در بسیاری موارد فراتر از انتظار بود. آثار ارائه‌شده نشان از درک عمیق شرکت‌کنندگان نسبت به مسئله‌ی سالمندی، توان تحلیلی بالا، جسارت در ایده‌پردازی و تسلط قابل‌توجه بر ابزارهای بیان معماری داشت.
این دستاورد بدون شک حاصل تلاش بی‌وقفه‌ی شرکت‌کنندگان و همچنین حضور مؤثر منتورهای توانمندی‌ست که از نقاط مختلف کشور، با راهنمایی‌های منظم و هدفمند، نقش مهمی در شکل‌گیری و ارتقای کیفیت پروژه‌ها ایفا کردند. این مدل همکاری، نه‌تنها به رشد حرفه‌ای نسل جوان کمک کرد، بلکه بستری برای تبادل تجربه و تفکر معمارانه در سطحی وسیع‌تر فراهم آورد.
امید آن داریم که استمرار چنین روندهایی در سال‌های پیش رو، زمینه‌ساز شناسایی و پرورش استعدادهای معمارانه‌ای شود که نه‌تنها در سطح ملی، بلکه در مقیاسی جهانی بتوانند الگوهای تازه‌ای از معماری انسانی، نوآور و زمینه‌گرا ارائه دهند.